Trudno przypuszczać, że Wikingowie mieli dobre maniery. Podbijali nowe ziemie nie pytając zapewne tubylców o zgodę. A potem jak zwykle, gwałty, rety, łupy i do domu. Albo wręcz przeciwnie, zostawali na dobrą chwilę... Na wyspach brytyjskich do dziś roi się od nazw z czasów najazdów skandynawskich, a i sami Duńczycy chętnie podtrzymują teorię, że angielski to przecież zmodyfikowany duński, z tym tylko, że dziwnie wymawia się w nim głoski (tu akurat jestem odmiennego zdania, to raczej Duńczycy wszystko poprzekręcali w duńskim, będzie o tym kiedyś odcinek). Tak więc do czasu kiedy przeczytam dzieło 'The Vikings' Else Roesdahl (a na razie doczytuję Czubaszek), nie będę wiedzieć co z tymi Wikingami i ich cholernymi manierami.
Jedno jest pewne - dobre maniery na pewno istniały w czasach, o których opowiada duński serial z lat 80tych pt. Matador. Matador to innymi słowy gra w monopol, zatem film nie opowiada o bykach, ale o Danii lat 30tych ubiegłego wieku, o tym jak budowano tutaj dobrobyt i jak zmieniała się wtedy Europa. Serial kończy się po drugiej wojnie, ma 24 odcinki, wciągnął mnie szybko i jedno jest pewne - wtedy jeszcze istniały tu dobre maniery. O jakie maniery mi chodzi, zaraz powiem, one nadal istnieją w Polsce, powiedziałabym, że są powszechne i zwyczajne. Tutaj widziano je kiedy świat wyglądał tak :
Brak manier zaobserwowałam niedługo po tym, jak zaczęłam przyjeżdżać tu na dłużej. Ile to razy omal nie dostałam drzwiami w nos, bo K. zapominał je przytrzymać, jak szedł pierwszy. Albo nosiłam ciężkie siaty jak wychodziliśmy z supermarketu, bo K. uznawał, że niosę, bo pewnie chcę. Albo innym razem K. spotkał znajomych nad morzem przy okazji Sculptures at the Sea. Pan, pani i ich dziecię ok.15 lat. No i zaczął z nimi gadać, oczywiście w niezrozumiałym języku, jakby mnie obok w ogóle nie było. Jakbym była przezroczysta.... Chyba z 10 minut trwało, zanim się pożegnał, nie przedstawiając mnie w ogóle. Ale mnie szlag potem trafił! Totalnie... Na szczęście niedługo potem zaczęliśmy oglądać 'Matadora', więc K. przeszedł szybki kurs uświadamiający, że u nas, w PL te maniery nadal istnieją i nie mam zamiaru z nich rezygnować. Czytaj: nie mam zamiaru przestać być traktowana jak dama. Najlepsze jest to, że K. bardzo lubi zachowywać się jak bohater serialu z lat 30tych i szybko się uczy...
A przy okazji odwiedzin Ani i Elviry okazało się, że tu wszyscy faceci w ten sposób traktują kobiety, więc kompletnie nie byłam zaskoczona zachowaniem kolegów K. Elvira za to tak - że z nimi nie rozmawiają na początku kolacji, nie przedstawili się ładnie, nie ma small talk, ignorują i zlewają. Jak jej opowiedziałam o swoich obserwacjach uspokoiła się, że to nie dlatego, że koledzy np. nienawidzą Hiszpanii, tylko tak mają. No i kolacja dalej przebiegała bez komplikacji, panowie nadskakiwali paniom jak już je bliżej poznali i wszyscy byli zadowoleni i zostali przyjaciółmi na długie lata.
Hadsten, 29.11.11
Something is rotten in the state of Denmark eller hvor Søren er deres manerer?
Det er svært at tro, at vikingerne havde gode manerer. De erobrede nye landsområder sandsynligvis uden at spørge de indfødte om tilladelse. Og bagefter var alt som sædvanlig - voldtægt, plyndring, bytte, brand og tage hjem. Eller måske var det anderledes, de forblev i de nye områder et stykke tid. På de britiske øer i dag er der steder fyldt med skandinaviske navne fra de gamle dage med vikingernes invasioner. Danskerne selv er også villige til at støtte den teori, at engelsk er trods alt blot er et modificeret dansk med en mærkelig udtale (her mener jeg det omvendt - det er danskerne, som uden god grund til det, blandede alle lyde i deres eget sprog, de er specielt gode til at udtale deres vokaler lidt anderledes end de står på papir). Nu har jeg læst en engelsk bog af Else Roesdahl, som hedder ‘The Vikings’, hvor jeg ledte efter et afsnit om manerer og jeg fandt ingenting om det. Hvorfor blev jeg så interesseret i noget som i verden kaldes ‘ etikette’, hører jeg jer spørge.
Hmmm, det er en af mine første interkulturelle observationer i Danmark. Gode manerer er ofte svært at finde hos danske mænd. Jeg kan godt huske, hvor overrasket jeg var over min kærestes mangel på pæn opførsel mod kvinder, da jeg kom på besøg i begyndelsen af vores bekendtskab. Jeg holdt op med at tælle, hvor mange gange mit hoved næsten blev ramt af døren, kun fordi kæresten gik i spidsen og simpelthen ikke holdt den for mig. Hvor mange gange jeg bar en tung pose fra supermarkedet, da vi købte ind sammen, fordi han blot glemte at tage den fra mig. Og at det også skete, at han kun lavede te eller snacks til sig selv, fordi han ikke vidste, at jeg kunne have lyst til noget også. Det værste var, da jeg endnu ikke kunne dansk, når vi var i byen og han mødte en ven eller bekendt på gaden og snakkede med dem i nogle minutter, som om jeg ikke stod der ved siden af ham. I sådanne situationer var jeg ved at gå ud af mit gode skind. Totalt! Men pludselig den vinter, da jeg stadigvæk boede i Polen og kun kom her som en besøgende, begyndte vi at se ‘Matador’ - nu en af mine danske yndlingsserier. Hvilken lettelse det var! Gode manerer eksisterede sikkert i den tid, som serien handler om! De samme almindelige manerer, som i dag eksisterer i mit land og jeg er vænnet til. Da vi fortsatte med serien, var det som om min søde kæreste gennemførte et hurtigt kursus og blev bevidst om, at for mig var etikette en vigtig del af fællesskabet og jeg ikke havde i sinde at opgive håbet om det. jeg havde ikke tænkt mig at holde op med at blive behandlet som en kvinde. Det sjoveste er, at trods hans tidligere barske opførsel, kan han godt lide at optræde som en gentleman. Det hjælper jo meget i Polen, hvor den typisk dansk opførsel ofte bliver forstået som uvenligt og arrogant.
For at sige sandheden, var det ikke kun min kærestes almindelige opførsel. Jeg mærkede det samme mønster hos hans mandlige venner, så jeg forstod hurtigt, at alt var relateret til ligestilling, hvor ingen bliver behandlet specielt, blot på grund af køn (efter Kimeks definition). Men for mig var det uhøfligt og passede slet ikke med det danske ‘Tak for mad’, ‘tak for sidst’, smilende folk i det offentlige rum og besættelsen om at alt skal være hyggeligt. For mig og mange andre udlændinge er ligestilling og pæn opførsel i det sociale liv ikke modstridende størrelser! Jeg ved, at i vores globaliserede verden er det bedre at følge universel høflighed, som f. eks. engang i Ghana, hvor en “sort bror”, som de kaldte sig, sagde: “Stop and talk to me, sister, it’s nice to be nice”. Selvfølgelig gør I det omvendt, herhjemme og på ferie i udlandet og nyder stadigvæk at blive opfattet som grove vikinger !